Darn gan Elliw Jones sy’n dwyn ysbrydoliaeth o’r chwyldro yn Rojava, gan alw am newid syfrdanol i’n mudiadau yng Nghymru. // Piece by Elliw Jones drawing inspiration from the Rojava revolution and calling for foundational changes to our movements in Wales. English below.
Lladd y Gwryw Gormesol er mwyn y Gymru Chwyldroadol
Ceir offerynnau o fewn y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd gyda’r posibilrwydd o roi diwedd ar atgynhyrchu gormes yn ein grwpiau.
Sut mae modd inni strwythuro ein grwpiau, gan ymladd dros gymdeithas gyfartal, heb barhau â’r systemau gormesol rydyn ni ein hunain yn gynhyrch ohonynt? Mae byw mewn byd goruchafiaethol gwyn, hynod unigolyddol a phatriarchaidd yn golygu, hyd yn oed wrth i ni alw ein hunain yn ffeministiaid, yn wrth-hiliol ac yn gynghreiriaid i bawb sy’n dioddef rhaib cyfalafiaeth, bod byw a bod y pethau yma yn fater arall yn llwyr.
Ar ôl degawd a mwy o ymwneud â mudiadau cymdeithasol yng Nghymru, gwrth-lymder, gwrth-ffasgaeth, mudiad yr iaith Gymraeg, gwrth-filitariaeth ac ati – y thema sy’n codi dro ar ôl tro yw bod pobl yn ei chael hi’n anodd iawn osgoi bod yr hyn yr ydym wedi cael ein meithrin i fod yn y byd hwn. Heb sylweddoli hynny, mae ymddygiad rhywiaethol, dosbarthaidd ac ablaidd yn rhemp – a dyma fy union brofiadau.
Ar ôl dechrau anobeithio am y ffordd y mae pobl yn trin eu gilydd, des i ar draws syniadau Abdullah Ocalan. Nid yn unig y mae ei syniadau o Gydffederaliaeth Ddemocrataidd yn cynnig llwybr i annibyniaeth radical rhag cyfalafiaeth a’r wladwriaeth, ond gallai’r teclynau a ddatblygwyd gan y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd ein hachub, hyd yn oed, rhag y gelyn mwyaf peryglus yn y chwyldro yng Nghymru – ni ein hunain.
Jineolojî – gwyddoniaeth menywod a bywyd (a jin yn golygu y ddau beth- menywod a bywyd) yw cysyniad Öcalan o ddull o wyddoniaeth, yn wahanol i’r dull gwyddonol positifaidd traddodiadol. Mae Öcalan yn cynnig mai crefyddau monotheistig, cyfalafiaeth a’r genedl-wladwriaeth yw tri gwreiddyn gormes menywod.
Mae rhyddfreinio menywod mor ganolog i’r Mudiad Rhyddid Cwrdaidd oherwydd, yn ôl theori Öcalan, dyma’r gormes gwreiddiol, yr un cyntaf a adeiladwyd arni gan bob un arall, a rhaid mynd i’r afael ag ef yn ein hunain yn gyntaf, os ydym am gyflawni chwyldro;
“Yn ystod y cyfnod Neolithig crëwyd trefn gymdeithasol gymunedol gyflawn, a elwir yn “sosialaeth gyntefig “, o amgylch menywod … Y drefn hirhoedlog hwn a luniodd ymwybyddiaeth gymdeithasol gyfunol dynoliaeth; a’n dyhead diddiwedd yw adennill ac anfarwoli’r drefn gymdeithasol hon o gydraddoldeb a rhyddid a arweiniodd at ein cysyniadu o baradwys.” Abdullah Öcalan
Defnyddir offer a strwythurau democratiaeth uniongyrchol yn y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd i ymladd patriarchaeth yn ein hunain a “lladd y gwryw gormesol (ynom ni)”. Mae’r rhain yn gyfres soffistigedig o ddulliau i symud tuag at pracsis chwyldroadol go iawn, a byddaf yn amlinellu ychydig o’r dulliau hyn yn yr erthygl hon.
Y mecanwaith cyntaf yw strwythurau benywaidd cyfochrog. Er mwyn sicrhau nad yw strwythurau tra-arglwyddiaethol patriarchaidd yn cael eu hefelychu yn y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd nac mewn cymdeithas yn gyffredinol – ar gyfer pob “strwythur” cymysg mae strwythur menywod cyfochrog wedi’i gyfansoddi o’r holl ferched sy’n cymryd rhan yn y strwythur cymysg. Yma mae gan ferched le i drafod a dwyn y dynion i gyfrif a dod benben a rhywiaeth ac ymddygiad patriarchaidd yn ein mudiadau. Mae gan y strwythurau menywod hyn y pŵer i roi feto ar benderfyniadau a wneir yn y strwythur cymysg.
Mae hyn yn berthnasol i’r strwythurau milwrol, i strwythurau ymgyrchu fel Fundiad y Menywod yn y diaspora yn Ewrop, a hefyd yn strwythurau hunan-weinyddiaeth y cymdeithasau yn Bakur a Rojava. O redeg ysgol i gasglu’r sbwriel neu benderfynu sut mae diwydiant lleol yn cael ei redeg, mae gan strwythurau y hunan-weinyddiaeth fudiad menywod cyfochrog, i gadw golwg ar ei gonestrwydd chwyldroadol.
Yr ail offeryn a ddefnyddir yn y mudiad cymysg a benywaidd yw Tekmîl. Dyma’r broses o feirniadaeth adeiladol a hunanfeirniadaeth. Gall derbyn beirniadaeth fod yn anodd iawn, yn enwedig i ni a fagwyd yn yr oes neoliberal hon o unigolyddiaeth, ond mae’n hanfodol i unrhyw mudiad iach ddelio â’n gwrthdaro ac i’n helpu i ddatblygu’n bobl a chwyldroadwyr gwell (gallai deimlo’n chwithig i ddefnyddio’r gair chwyldroadol ond gyda’r blaned yn llosgi a chyflwr presennol y byd dwi ddim yn meddwl y gallwn ni falu awyr am yr hyn rydyn ni ei eisiau).
Yn y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd, mae beirniadaeth yn rhodd sy’n dangos bod eich cymrodor wir yn poeni amdanoch chi a’ch datblygiad. Clywais stori am grŵp o ymladdwyr yn y mynyddoedd yng Nghwrdistan na fyddai’n beirniadu ei gilydd. Dywedodd eu rheolwr wrthyn nhw:
“Naill ai rydych chi i gyd yn berffaith – neu dydych chi ddim yn gymrodyr da iawn os na allwch chi feirniadu’ch gilydd.”
Mae Tekmîl yn troi’r cysyniad o feirniadu o fod yn ymosodiad ar yr unigolyn i fod yn weithred o gymrodoriaeth a chyfeillgarwch. Wedi dweud hyn, nid yw mor syml â bwrw eich bol gyda rhywun sydd wedi eich cythruddo mewn Tekmil. Mae’n gelfyddyd: nid dinistrio rhywun yw’r nod, ond eu helpu’n fedrus i adeiladu eu hunain.
Er enghraifft, ni fyddai rhywun yn casglu camgymeriadau pobl yn eu meddwl i’w cywilyddio’n gyhoeddus mewn Tekmîll; yn ddelfrydol dylech ddweud wrth y person pan fyddwch chi’n ei ystyried yn fwyaf agored i’r awgrym, ac yn fwyaf parod i dderbyn y feirniadaeth.
Pwrpas dod a fater i Tekmil fyddai i eraill ddysgu ohono, ac efallai os ydych chi’n teimlo nad yw’r feirniadaeth wedi’i hystyried, ac os oedd angen mwy o anogaeth arnyn nhw i ddod o hyd i ateb i’r peth rydych chi am eu beirniadu yn ei gylch.
Nodwedd bwysig arall yw na allwch “amddiffyn eich hun” wrth gael eich beirniadu – byddai gwneud hynny yn gwadu realiti’r person arall, a’r hyn sy’n bwysig yw nad yw pobl yn ystyried y feirniadaeth mewn modd amddiffynnol, ond yn gwrando a dysgu o’r feirniadaeth a’i gweld, mewn gwirionedd, fel anrheg.
Nid cyfaddefiad mohoni chwaith. Os ydych chi’n hunan-feirniadu, mae angen i chi a’ch cymrodyr ymalfalu am atebion i’ch problemau a’r patrymau dinistriol yn eich cymeriad. Dylai beirniadaeth fod yn seiliedig ar atebion. Does dim i’w hennill o ymddiheuro, dim ond fel bod modd ichi y barhau â’r ymddygiad hwn. Mae yna elfennau celfydd ehangach i’r dull gwerthuso hwn, ond dyma’r syniad bras.
Y trydydd dull yw’r system o gwotâu cynrychioliadol a chyd-gadeiryddion. Rhaid bod gan bob strwythur gwota o ferched yn cymryd rhan i’w wneud yn strwythur dilys, ac yn ychwanegol at hyn rhaid cael cyd-gadeirydd gwrywaidd a benywaidd mewn unrhyw strwythur penodol. Mewn ardaloedd o amrywiaeth ethnig, mae’r cwotâu hyn a’r system cyd-gadeiryddion hefyd yn cynnwys cwotâu i gynrychioli’r lleiafrifoedd hyn. Mae pwyslais hefyd ar geisio dod i gonsensws (anffurfiol) lle bynnag y bo modd, gan ei bod yn hawdd diystyru lleiafrifoedd yn y ffurf “bleidleisio” draddodiadol o wneud penderfyniadau, a gwthio i’r neilltu eu barn ynghylch iaith neu unrhyw beth arall o ganlyniad.
Mae croestoriadaeth wedi bod yn offeryn sydd wedi ein helpu i allu deall gorthrymderau ein gilydd yn well – mae’r taclau o’r Mudiad Rhyddid Cwrdaidd yn ein hannog i ddelio’n systemataidd a chyson â’r gorthrymderau sy’n bla ar ein mudiadau cymdeithasol. Mae cyfalafiaeth yn ein defnyddio fel cwndid i gario ei wenwyn i’n bywydau bob dydd, gan niweidio ein perthnasoedd a’n rhannu oddi wrth ein gilydd. Yn ôl y Mudiad Rhyddid Cwrdaidd, mae 99% o’r frwydr yn erbyn y system o fewn ein hunain – i ddeall yr holl ffyrdd y mae cyfalafiaeth a rhyddfrydiaeth wedi ein llenwi ag ideolegau dinistriol, ac i’w chwynnu.
Mae’r syniadau hyn wedi cynnig gobaith i mi o safbwynt dyfodol y frwydr dros gyfiawnder a rhyddid yng Nghymru, a gobeithiaf bod y syniadau hyn yn ein cymell i ystyried yr angen am newid ar draws y mudiad rhyddid a’r chwith.
Ymysg yr holl mudiadau cymdeithasol rydw i wedi bod yn rhan ohonyn nhw, mae patriarchaeth yn rhemp. O gael ei ddominyddu i dawelwch mewn cyfarfodydd, i gael dynion yn cracio jôcs a chwerthin pan mae menyw yn ceisio cyflwyno gweithdy ar groestoriadaeth. O ganolfannau cymdeithasol radical yn gwrthod delio â digwyddiadau o drais rhywiol yn eu lleoliadau, i grwpiau Sosialaidd sy’n goddef ysglyfaethwyr rhywiol. O weithdai yn defnyddio menywod ar gyfer yr holl waith atgynhyrchu cymdeithasol anweledig, tra bod y dynion yn cael gwneud y gwaith gweladwy, diddorol a chyhoeddus. O fod Mamau yn cael eu heithrio o bopeth oherwydd diffyg ymrwymiad gan eraill, i gael dynion hŷn yn gyson yn eich trin fel darn o gig, yn ymddwyn yn nawddoglyd neu eich anwybyddu pan fyddwch chi’n rhyngweithio â nhw yn y mudiad. Ni all hyn barhau. Os ydym am adeiladu mudiadau chwyldroadol o ddifrif rhaid cymryd camau radical i fynd i’r afael a hyn.
Ar ôl 800 mlynedd o wladychu, mae strwythurau patriarchaeth yng Nghymru wedi cael gafael arnom yn dynn. Rwy’n teimlo bod “‘cymhleth y taeog” o ganlyniad i’r cymhathu a’r gwladychu hwn wedi ein gyrru hyd yn oed ymhellach i ffwrdd o’r “sosialaeth gyntefig” a fyddai’r gymdeithas naturiol i ni i gyd. Gellid dadlau bod deddfau Hywel Dda yn llawer mwy blaengar; go brin bod Cymru erioed yn “Wladwriaeth Genedl” ond yn gymunedau a oedd yn rhannu’r un iaith a diwylliant. Rwy’n teimlo bod gwladychu yn cyflymu patriarchaeth, ecsbloetio a gormes, ac os ydym ni yng Nghymru yn gweld annibyniaeth Cymru o fewn patrwm ehangach o frwydr ddad-wladychol, mae’n rhaid i ni ymdrechu i ddadwladychu ein hunain a’n cymrodyr – yn enwedig o ystyried, yn ogystal â chael ein gwladychu, mae rhai Cymru wedi bod yn wladychwyr brwd ac wedi cydweithredu ac elwa o’r Ymerodraeth Brydeinig gwaedlyd.
Mae gan y dulliau pracsis hyn y potensial i fod yn ddewis amgen i’r “diwylliant galw allan” y cyfryngau cymdeithasol – er mwyn mynd i’r afael â mater atgynhyrchu gormes yn ein sefydliadau a’n mudiadau. Nid ymgais yn unig mohoni i chwynnu ymddygiadau gormesol yw hyn. Os nad yw grŵp yn cynrychioli’r gymuned mew modd digonol, ni fydd y mudiad yn ei ystyried yn grŵp cyfreithlon – mae dannedd i’r dull hwn. Un enghraifft yw grŵp ecolegol a ffurfiwyd mewn dinas Cwrdaidd yn nhalaith Twrci – nid oedd digon o fenywod yn y grŵp felly nes bod gan y grŵp gynrychiolaeth fwy cyfartal, ni fydd yn cael ei ystyried yn gyfreithlon.
Mae gennym gymaint i’w ddysgu o’r Mudiad Rhyddid Cwrdaidd a’r Chwyldro yn Rojava. Mae ein dulliau hyd yma wedi ein methu, ac mae’n bryd inni ystyried ffurfiau newydd o drefnu.
Killing the dominant Male for a Revolutionary Wales
The Kurdish Freedom Movement’s tools to end the reproduction of oppression in our groups.
How do we structure our groups, fighting for an equal society without perpetuating the oppressive systems of which we ourselves are products? Living in a highly individualistic, patriarchal and white supremacist world means that even as we call ourselves feminists, anti-racists and allies to all those who suffer the brunt of capitalism, living this is an other matter completely.
After over a decade involved in social movements in Wales, anti-austerity, anti-fascism, the Welsh language movement, anti-militarism etc – the recurring theme is that people find it really difficult to avoid being what they were brought up to be in this world. Without realising, sexist, classist and abelist behaviour is rampant – and these are just from my experiences.
Having started to feel hopeless about the way people treat each other I came across the ideas of Abdullah Ocalan. Not only are his ideas of Democratic Confederalism a roadmap to radical independence from capitalism and the state, but the tools developed by the Kurdish Freedom Movement could even save us from the most dangerous enemy in the Welsh revolution – ourselves.
Jineolojî – the science of women and life (jin meaning woman and life) is Öcalan’s conception of a form of science opposed to the traditional positivist scientific method. Öcalan identifies monotheistic religions, capitalism and the nation state as three roots of women’s oppression.
Women’s emancipation is so central to the Kurdish Freedom Movement because, according to Öcalan’s theory, it is the first oppression that all others were built upon, and it must be addressed within ourselves first if we are to achieve revolution;
“During the Neolithic period a complete communal social order, so called “primitive socialism”, was created around woman… It is this long-lasting order that shaped humanity’s collective social consciousness; and it is our endless yearning to regain and immortalise this social order of equality and freedom that led to our construct of paradise”. Abdullah Öcalan
The tools and structures of direct democracy in the Kurdish Freedom Movement are used to fight patriarchy within ourselves and “kill the dominant male (in us)”. These are a sophisticated series of methods to move towards a real revolutionary praxis and I will outline a few of these methods in this article.
The first mechanism is the parallel women’s structures. To make sure patriarchal structures of domination are not replicated in the Kurdish Freedom Movement and in society in general – for every mixed “structure” there is a parallel women’s structure made of all the women that participate in the mixed structure. Here women have the space to discuss and hold the men to account and call out sexism and patriarchal behaviour. These women only structures even have the power to veto decisions taken in the mixed structure.
This applies from the military structures, to campaign structures like the Women’s Movement in Europe and also in the self administration structures of the societies in Bakur and Rojava. From running a school to collecting the rubbish or deciding how local industry is run, the structures of self administration have a parallel women’s movement to keep its revolutionary integrity in check.
The second tool that is used both in the mixed and Women’s movement is Tekmîl. This is the process of constructive criticism and self criticism. Accepting criticism can be very difficult, especially for us brought up in this neoliberal age of individualism, but it is essential for any healthy movement to deal with our conflict and to help us develop into better people and revolutionaries (it might feel jarring to use the word revolutionary but with the planet burning and the current state of the world I don’t think we can mince words any more about what we want).
In the Kurdish Freedom movement, a criticism is a gift that shows that your comrade really cares about you and your development. I heard a story from a friend about a group of fighters in the mountains in Kurdistan that wouldn’t criticize each other. Their commander told them:
“Either you’re all perfect – or you’re not very good comrades if you can’t criticize each other.”
Tekmîl turns the concept of criticising from being an attack on the individual to being an act of comradeship and friendship. Having said this, it’s not as simple as just having it out with someone who’s annoyed you in a Tekmil. It’s an art, the aim is not to destroy someone, but to skillfully help them build themselves up.
For example, one wouldn’t store up people’s mistakes in their mind to shame them publicly at a Tekmîll, ideally you should tell the person when you deem it most appropriate, when the person would be most receptive to the criticism. The purpose of bringing it to Tekmil would be for others to learn from it, and perhaps if you feel the criticism hasn’t been taken on board and if they needed more encouragement to find a solution to the thing you want to criticise them about.
Another important feature is that when being criticised, you can’t “defend yourself” – doing so somewhat denies the other person’s reality and what’s important is that people are not thinking about being defensive – but really listening and learning from the criticism and seeing it as a gift.
Neither is it like a confession. If you self criticize, you and your comrades need to come up with solutions to your problem. Criticism should be solution-based. It’s no good doing it to apologise just so that you can carry on with this behaviour. I won’t be able to express the nuances of this method of evaluation here, but this is the rough idea.
The third method is the system of representative quotas and of co-chairs. All structures must have a quota of women participating to make it a valid structure, and in addition to this there must be a male and female co-chair in any given structure. In areas of ethnic diversity, these quotas and the co-chair system also contain quotas to represent these minorities. There is also an emphasis on trying to reach an (informal) consensus wherever possible, since minorities in the traditional “voting” form of decision making can easily be outvoted and their opinions regarding language or anything else marginalised as a result.
Intersectionality has been a tool that has helped us to be able to understand one another’s oppressions better – the tools from the Kurdish Freedom Movement guide us to strategically and systematically deal with the oppressions that plague our social movements. Capitalism uses us as a conduit to carry its poison into our everyday lives, damaging our relationships and dividing us from one another. According to the Kurdish Freedom Movement, 99% of the fight against the system is within ourselves – to understand all the ways that capitalism and liberalism have filled us with destructive ideologies, and to root those out.
These ideas have given me hope for the future of the struggle in Wales for justice and freedom, I hope that these ideas provoke us to consider the need for change across the Welsh left and national liberation movement.
Across all the social movements I have been involved in, patriarchy is rife. From being dominated into silence at meetings to having men crack jokes and giggle when a woman was trying to deliver a workshop on intersectionality. From radical social centres refusing to deal with occurrences of sexual violence in their spaces to Socialist groups tolerating sexual predators. From collectives using women for all the invisible social reproduction work while the men get to do the visible, interesting and public facing work. From Mothers being excluded from everything because of a lack of commitment from others to constantly having older men objectify, patronise or ignore you when you interact with them in the movement – this can’t go on.
After 800 years of colonisation, the structures of patriarchy in Wales have taken a stranglehold. I feel like “cymhleth y taeog” (the peasant complex) as a result of this assimilation and colonisation has driven us even further away from the “primitive socialism” that would be the natural society for us all. Hywel Dda’s laws were arguably much more progressive; Wales was hardly ever a “Nation State” but communities that shared the same language and culture. I feel that colonisation accelerates patriarchy, exploitation and oppression, and if we in Wales see Welsh independence within the paradigm of a de-colonial struggle, we have to struggle to decolonise ourselves and our collectives – especially given that as well as being colonised, some Welsh people have been enthusiastic colonisers and collaborated and benefited from the murderous British Empire.
These methods of praxis have the potential to be an alternative to the toxic “call out culture” of social media, to really get to grips with the issue of the reproduction of oppression in our organisations and movements. This is not just the nurturing out of oppressive behaviours. If a group does not represent the community adequately, it will not be considered a legitimate group by the movement – this method has teeth. One example is of an ecological group formed in a Kurdish city within the Turkish state – there were not enough women in the group so until the group has more equal representation, it would not be considered legitimate.
We have so much to learn from the Kurdish Freedom Movement and the Revolution in Rojava. Our methods thus far have failed us and it’s time for us to consider new forms of organising.